کشیدن گوش در نوزادان

کشیدن گوش در نوزادان و کودکان چندین دلیل اصلی دارد که در این مقاله سعی می‌نماییم دلایل و راهکار‌های رفع‌شدن آن را به شما آموزش دهیم.

گوش انسان از سه بخش تشکیل شده‌است.

• گوش خارجی : حد فاصل لاله گوش تا پرده گوش
• گوش میانی : فضای پشت پرده‌ گوش تا حلزون که شامل استخوانچه‌های گوش و شیپوراستاش می‌شود.
• گوش داخلی : شامل حلزون و اعصاب شنوایی و تعادل

بیشترین دلیل کشیدن گوش در کودکان و نوزادان مربوط به گوش میانی و گوش خارجی می‌شود، که در ادامه به دلایل آن اشاره می‌کنیم.

دلایل کشیدن گوش در نوزادان و کودکان

دلایل کشیدن گوش در نوزادان و کودکان شامل موارد زیر می‌باشد.

عفونت و التهاب گوش میانی

عفونت و التهاب گوش میانی از اصلی‌ترین دلایل کشیدن گوش در نوزادان و کودکان می‌باشد.

گوش میانی فضایی حفره‌ ماننده است که از پشت پرده گوش شروع شده و تا دیواره خارجی حلزون امتداد دارد.

گوش میانی به وسیله سه استخوانچه به نام‌های چکشی، سندانی و رکابی صداهای جمع‌آوری شده از پرده‌گوش را به حلزون گوش منتقل می‌کند.

به دلیل اینکه فضای گوش‌میانی توخالی می‌باشد، فشار هوای گوش‌میانی می‌بایست با فشار هوای بیرون (جو) یکسان باشد تا اختلالی در عملکرد گوش‌میانی بوجود نیاید.

یک لوله به نام شیپوراستاش وظیفه یکسان‌سازی فشار هوای گوش‌میانی با فشار هوای بیرون را برعهده دارد.

شیپوراستاش از قسمت تحتانی گوش‌میانی تا فضای‌ پشت حلق امتداد دارد و طول در بزرگسالان بین دو تا سه سانتی‌متر می‌باشد.

شیپوراستاش علاوه بر یکسان‌سازی فشار هوای گوش میانی، وظیفه تخلیه ترشحات و مخاط گوش را نیز برعهده دارد.

طول شیپوراستاش در نوزادان و کودکان نسبت بزرگسالان کمتر است و زاویه آن نیز کمتر می‌باشد و به عبارتی تخت‌تر است، درنتیجه براحتی ترشحات و مخاط حلق می‌توانند به صورت معکوس به گوش‌میان وارد شود و سبب بروز عفونت و التهاب در گوش میانی شود.

سرماخوردگی و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی

گوش‌درد و کشیدن گوش در نوزادان بیشتر در مواقع سرماخوردگی و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد. در این مواقع عفونت‌های حلق و گلو می‌تواند از طریق شیپوراستاش براحتی وارد گوش‌میانی شوند و سبب عفونت آن گردند. به عفونت گوش‌میانی اتیت‌مدیا گفته‌ می‌شود.

هنگامیکه نوزاد مبتلا به اتیت‌مدیا می‌شود، فشار مایع موجود در گوش‌میانی منجر به ایجاد درد در نوزاد می‌گردد. در این حالت نوزاد بیقرار می‌شود و گوش خود را می‌کشد یا به آن چنگ می‌اندازد.

عفونت‌ لوزه‌ها

قسمت انتهایی شیپوراستاش در فضای پشت حلق در مجاورت لوزه‌ها قرار دارد هر گونه عفونت و التهاب لوزه‌ها سبب تورم و بزرگی آن‌ها می شود و راه خروجی شیپوراستاش را مسدود می‌کند. در این حالت هوا نمی‌تواند به گوش‌میانی وارد یا خارج شود و به مرور و با مصرف‌شدن هوای داخل گوش‌میانی توسط اجزای آن یک خالت کیپی در گوش بوجود می‌آید.

این حالت کیپی کم‌کم بیشتر می‌شود و فشار هوای گوش‌میانی منفی می‌گردد و پرده گوش به سمت داخل کشیده‌ می‌شود و باعث ایجاد درد در گوش و کشیدن گوش در نوزاد و کودک می‌شود.

به مرور این فشار منفی با حالت مکشی که دارد سبب جمع‌شدن مخاط و ترشحات مایع میان‌بافتی در فضای گوش‌میانی می‌شود و به دلیل اینکه شیپوراستاش مسدود شده‌است، این ترشحات تخلیه نمی‌گردند و سبب ایجاد عفونت گوش‌میانی می‌شوند. ابتدا این ترشحات عفونی نمی‌باشند ولی به مرور با ورود عفونت‌ لوزه‌ها به این ترشحات، عفونی می‌گردند.

نوزاد در این حالت معمولا دارای تب و بی‌قراری می‌باشد و با دست گوش خود را می‌کشد. در هنگام شیرخوردن نیز به علت فشاری که به هنگام مکیدن به عضلات حلق وارد می‌شود، نوزاد احساس درد می‌کند و از این رو اشتها و شیرخوردن آن کاهش می‌یابد. تنفس از راه دهان و خس‌خس کردن از علایم دیگر عفوت لوزه‌ها می‌باشد.

درمان عفونت و التهاب گوش میانی

درمان عفونت و التهاب گوش میانی در صورتیکه در مراحل اولیه باشد، راحت است و با استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک و کورتون موضعی و در صورتیکه شامل علایم همراه از جمله تب باشد، استفاده از داروهای تب‌بر می‌باشد.

کورتون موضعی که درمان اصلی اتیت‌مدیا می‌باشد. شامل قطرها و اسپری‌هایی است که از راه بینی استفاده می‌گردند و سبب کاهش التهاب لوزه‌ها و حلق می‌شوند و راه شیپوراستاش را باز می‌نمایند. معمولا به محض اینکه راه شیپوراستاش باز شود و مایع موجود در گوش‌میانی تخلیه گردد، علایم کودک برطرف می‌گردد و دست‌زدن به گوش را کمتر می‌کند و طی چند روز دیگر به گوش خود دست نمی‌زند.

در صورتیکه عفونت و التهاب گوش میانی در نوزادان و کودکان به موقع درمان نشود، مایع موجود در گوش‌میانی بیشتر می‌شود و به پرده گوش فشار وارد می‌کند و در نهایت سبب پارگی پرده‌گوش می‌شود. بنابراین لازم است که در صورتی که نوزاد شما به گوش خود دست می‌زند، سریعا به پزشک متخصص گوش یا اطفال مراجعه نمایید.

حساسیت یا آلرژی

حساسیت یا آلرژی در دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند منجر به کشیدن گوش در نوزادان بشود. همانطور که در پیشتر نیز بیان کردیم یکی از دلایل مشکلات گوش‌میانی التهاب و تورم لوزه‌ها می‌باشد.

در صورتیکه نوزاد دارای حساسیت به مواد خاصی از جمله نوع شیر مصرفی، دود سیگار، وایتکس، گردو خاک و … باشد، لوزه‌های کودک یا نوزاد متورم می‌شود و می‌تواند سبب ایجاد فشار منفی در گوش و پس از آن عفونت گوش‌میانی شود.

برای درمان آن باید موادی را که کودک نسبت به آن حساسیت دارد، حذف نمود.

اگر در خانواده دارای فرد سیگاری می‌باشید، نباید در حضور کودک سیگار بکشد و حتما تا دو ساعت بعد از کشیدن سیگار از بوسیدن و بغل‌کردن کودک جلوگیری کند، زیرا بوی دود سیگار می‌تواند در لباس و هوای بازدمی فرد باقی بماند.

اگر کودک دارای آلرژی باشد، بدون آنکه دارای لوزه‌ی متورم یا عفونت گوش‌میانی باشد مرتب به گوش خود دست می‌زند.

آلرژی تنها باعث خارش گوش نوزاد می‌شود و دست‌زدن به گوش نشانه‌ی هیچ گونه خطر جدی نمی‌باشد و جای نگرانی ندارد.

برای اینکه تشخیص دهیم که گوش‌میانی نوزاد یا کودک دارای عفونت است یا اینکه از روی عادت و یا خاراندن به گوش‌هایش دست می‌زند، باید به پزشک متخصص مراجعه نماییم.

پزشک با اتوسکوپی (نگاه کردن به گوش) و درخواست آزمایش تمپانومتری وجود یا عدم وجود عفونت در گوش‌ را بررسی می‌کند.

آزمون تمپانومتری توسط کلینیک‌های شنوایی‌سنجی انجام می‌گیرد. این آزمون کاملا بدون درد ،بدون عوارض و سریع می‌باشد و در عرض چند ثانیه وضعیت پرده‌گوش و گوش‌میانی را بررسی می‌کند. شایان ذکر است که کلینیک شنوایی‌سنجی صمیمی دارای پیشرفته‌‌ترین و بروزترین دستگاه‌های تمپانومتری موجود از برند maico دانمارک و resonance ایتالیا می‌باشد.

دندان درآوردن

یکی دیگر از مواردی که باعث می‌شود که نوزاد به گوش خود دست بزند، دندان درآوردن است.

دندان‌درآوردن نوزاد از سن 6ماهگی تا 24 ماهگی ادامه دارد و در این مدت می‌تواند شامل درد گوش نیز باشد.

در دو مرحله زیر درد دندان‌ درآوردن بیشتر است.

• هنگامیکه اولین دندان شروع به درآمدن می‌کند.
• وقتیکه دندان‌های آسیاب پایین شروع به درآمدن می‌کنند.

هنگام دندان درآوردن دست‌زدن نوزاد یا کودک به گوش ناشی از درد خود گوش نیست و درد ارجاعی از طرف لثه و اعصاب مشترک بین گوش و دندان می‌باشد. در این مواقع با انجام تست‌ تمپانومتری در کلینیک‌های شنوایی‌سنجی می‌توان از سالم بودن گوش مطمئن شد.

مشکلات پوستی نوزاد

مشکلات پوستی می‌توانند سبب کشیدن گوش در نوزادان شوند.

ناراحتی‌های پوستی سبب خارش پوست گوش می‌شود که کودک سعی می‌نماید با خاراندن و دست زدن به گوش آنرا برطرف نماید.

این مشکلات می‌توانند ناشی از حساسیت پوست به نوع لباس، کلاه، شامپو ، کرم یا هر چیز دیگری باشد که پوست کودک با آن در تماس است و یا اینکه ناشی از اگزمای پوستی یا پسوریازیس باشد. قرمزی ، تورم پوست و پوسته‌پوسته شدن پوست از نشانه‌های مشکلات پوستی می‌باشد.

در این حالت باید نوزاد توسط متخصص اطفال و یا متخصص پوست معاینه شود.

مسدود شدن مجرای گوش

مسدود شدن مجرای گوش با جرم‌گوش (سرومن) یکی از دلایل درد گوش می‌باشد که باعث کشیدن گوش در نوزادان می‌شود. جرم گوش به صورت طبیعی به سمت خارج از مجرای گوش حرکت می‌کند و مقادیر اضافی آن از گوش خارج می‌گردد.

هنگامیکه والدین کودک برای تمیز‌کردن و یا خشک‌کردن گوش کودک از گوش‌پاکن استفاده می‌نمایند، به علت ساختاری که سر گوش‌پاکن دارد، با هر بار تمیزکردن گوش مقداری از جرم را به سمت انتهای مجرا میفرستند که این جرم باقی‌مانده در روند طبیعی خروج جرم از گوش اختلال ایجاد می‌کند و به مرور سبب انباشته‌شدن جرم در گوش و مسدود‌ شدن مجرای گوش می‌شود.

در این حالت علاوه بر کاهش شنوایی، نوزاد احساس گوش ‌درد می‌کند و گوش خود را می‌کشد و به آن دست می‌زند.

در این حالت باید به متخصص گوش مراجعه نمایید که با استفاده از دستگاه ساکشن اقدام به خارج نمودن جرم از گوش نماید.

توجه داشته باشید که هیچگاه نیابد از گوش‌پاکن استفاده نمایید. زیرا علاوه بر مشکلاتی که برای جرم گوش بوجود می‌آورد، در مواردی سبب پارگی پرده گوش نیز می‌شود.

برای خشک‌ کردن گوش نوزاد یا کودک پس از حمام می‌توانید از سشوار کردن از فاصله دور برای گوش استفاده نمایید.

عفونت قارچی گوش

عفونت قارچی گوش بیشتر در مواردی اتفاق می‌افتد که والدین از گوش‌پاکن برای تمیزکردن گوش نوزاد استفاده نمایند.

جرمی که در گوش وجود دارد سرومن نام دارد و یک ماده اسیدی است که دو وظیفه مهم بر عهده دارد.

• محافظت از گوش در مقابل عوامل بیماری‌زا از جمله قارچ‌ها
• مرطوب نگه‌داشتن پوست مجرای گوش

استفاده کردن از گوش‌پاکن سبب حذف سرومن از گوش می‌شود و زمینه ورود عوامل بیماری‌زا به گوش را فراهم می‌کند. بنابراین باید توجه داشته‌باشید که به هیچ‌وجه نباید با استفاده از گوش‌پاکن و یا وسایل دیگر اقدام به تمیز‌کردن گوش کودک خود نمایید.

از سایر عواملی که ممکن است باعث عفونت قارچی گوش شوند می‌توان به زندگی‌کردن در محیط‌ های گرم و مرطوب اشاره کرد. زیرا قارچ برای رشد به دو عامل گرما و رطوبت نیاز دارد.

به صورت کلی بهتر است که پس از حمام با استفاده از سشوارکردن گوش نوزاد را خشک نمایید.

رفلاکس معده در نوزادان

رفلاکس معده در نوزادان یکی دیگر از دلایل کشیدن و دست‌زدن به گوش در آن‌ها می‌باشد.

بازگشت محتویات و اسید معده می‌تواند سبب التهاب فضای حلق و لوزه‌ها و شیپوراستاش شود و در موارد شدید این رفلاکس می‌تواند از طریق شیپوراستاش به فضای گوش میانی راه‌ پیدا کند و سبب بروز عفوت گوش میانی شود.

در صورتیکه نوزاد شما پس از شیرخوردن قسمتی از آنرا بالا می‌آورد به احتمال زیاد دارای رفلاکس یا برگشت اسید معده می‌باشد و باید برای معالجه به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید.

در بسیار موارد رفلاکس معده جای نگرانی ندارد و معمولا پس از شش ماهگی برطرف می‌گردد.

تشخیص عفونت گوش در نوزادان

برای تشخیص عفونت گوش در نوزادان و کودکان می‌بایست به پزشک متخصص گوش یا اطفال مراجعه نمایید.

پزشک با مشاهده کانال و پرده گوش وضعیت آنرا بررسی می‌نماید. برای تشخیص اینکه گوش‌میانی دارای عفونت است یا نه از آزمون تمانومتری استفاده می‌شود.

آزمون تمپانومتری وضعیت پرده‌گوش و گوش‌میانی را بررسی می‌کند و برای انجام این تست می‌بایست به کلینیک‌های شنوایی سنجی مراجعه نمود. این آزمون بسیار سریع و بدون درد بوده و هیچ گونه عوارضی برای نوزاد ندارد.

برای انجام تست تمپانومتری همه‌روزه می‌توانید در ساعات کاری کلینیک به ما مراجعه نمایید.

درمان خانگی کشیدن گوش نوزاد

برای تشخیص دلیل کشیدن گوش در نوزاد حتما می‌بایست به پزشک مراجعه نمایید. در مواردی که به پزشک دسترسی ندارید، می‌توانید از کمپرس آب گرم و ماساژ دادن گوش و اطراف آن برای نوزاد استفاده نمایید.

مصرف مایعات گرم برای کودکان می‌تواند درد گوش را کاهش دهد. مایعات گرم باعث کاهش التهاب فضای حلق و لوزه‌ها و شیپوراستاش

در موارد زیر می‌بایست حتما به پزشک مراجعه نمایید.

• در صورتیکه دست‌زدن به گوش بیشتر از چند روز طول بکشد.
• نوزاد یا کودک بی قراری طولانی مدت داشته‌ باشد.
• وجود ترشح از گوش که می‌تواند ناشی از پارگی پرده‌گوش باشد.
• نوزاد دارای تب باشد.
• مبتلا بودن به عفونت‌های تنفسی از جمله سرماخوردگی و آنفولانزا
• نوزاد افزایش وزن ماهیانه نداشته باشد.