کلینیک شنوایی سنجی و سمعک صمیمی
انجام کلیه تست های شنوایی سنجی تجویز و تحویل سمعک در کمتر از یک ساعت
تنها سازنده قالب دائمی پشت گوشی در ایران
ترس از صدا
فهرست مطالب
ترس از صدا یکی از بیماری‌های سیستم شنوایی می‌باشد، که خود شامل چندین بیماری می‌باشد.
- ترس از صدای بلند (فونوفوبیا)
- بیش‌شنوایی (هایپراکیوزیس)
- صدا بیزاری (میس‌فوبیا)
در اکثر موارد ترس از صدا منشاء جسمی برای بیماری وجود ندارد و این بیماری‌ها بیشتر جنبه روانی و ناشی از شکل‌گیری سیلک‌ها و مسیرهای اشتباه عصبی می‌باشند. در ادامه به بررسی و درمان این بیماری‌ها می‌پردازیم.
ترس از صدای بلند (فونوفوبیا)
ترس از صدای بلند (فونوفوبیا) که در زبان علمی به آن phonophobia گفته می‌شود، بیماری است که در آن فرد هیچگونه مشکلی در سیستم شنوایی ندارد ولی با شنیدن صداهای بلند دچار استرس و اضطراب می‌شود.
فنوفوبیا کلمه‌ای یونایی می‌باشد. فنو به معنی صدا و فوبیا به معنی ترس است که معادل فارسی آن صداهراسی یا ترس از صدا می‌باشد.
همه افراد می‌توانند که در مواجه با صداهای بلند، ناراحت شوند ولی در افراد دارای فنوفوبیا این ناراحتی بسیار بیشتر است و پیامدهایی نظیر استرس، اضطراب، بی‌خوابی، پرخاشگری، سردرد، مشکلات گوارشی، افزایش ضربان قلب، بی‌حالی، تنگی‌نفسی و موارد مشابه را تجربه می‌کنند. بیمار می‌توان یکی یا چند علایم را به صورت همزمان تجربه کند.
دلیل ترس از صدای بلند
دلیل ترس از صدای بلند یا فنوفوبیا به صورت کلی ناشناخته است و در هر سنی می‌تواند بروز کند. در حال حاضر و طبق تحقیقات انجام شده دو دلیل در بروز فنوفوبیا بسیار موثر هستند.
- سابقه خانوادگی فنوفوبیا
- سابقه اضطراب و افسردگی
- اتیسم
در حال حاضر یکی از قویترین دلایل پیدایش فنوفوبیا ،سابقه اضطراب و افسردگی در فرد می‌باشد. تقریبا اکثر افرادی که در بزرگسالی صداهراسی دارند، شاخه‌هایی از اضطراب یا افسردگی را تجربه می‌کنند.
بیمارانی نیز که بازمانده حوادث ناگوار هستند و یا تجربه نزدیک به مرگ را دارند همچون حوادث ناشی از تصادفات رانندگی و یا افنجار می‌توانند مستعد بروز بیماری صداهراسی باشند.
سابقه ژنیتیکی وجود استرس و اضطراب نیز می‌تواند در وقوع فنوفوبیا تاثیر داشته‌باشد. به صورت کلی می‌توان صداهراسی یا ترس از صدای بلند را در رده بیماری‌های اضطرابی تقسیم‌بندی کرد.
دلیل دیگری که می‌تواند در بروز فنوفوبیا موثر باشد این است که بیمار مبتلا به اتیسم باشد. بیماران طیف اتیسم نیز می‌توانند درجاتی از صداهراسی را تجربه نمایند.
درمان ترس از صدای بلند
در قدیم به بیمار گفته می‌شد که از مواجهه با صداهایی که منجر به بروز علایم می‌شوند، پرهیز نماید که این روش بسیار اشتباه بود و منجر به بدترشدن حساسیت بیمار نسبت به صداهای بلند می‌شد.
خوشبختانه ترس از صدای بلند قابل علاج است و در صورتیکه بیمار روند درمان را ادامه دهد، می‌تواند این مشکل را از بین ببرد.
در مرحله اول بیمار باید به پزشک گوش‌وحلق‌وبینی یا شنوایی‌شناس مراجعه نماید. شنوایی‌شناس با معاینه و انجام تست‌های تشخیصی هرگونه مشکل در سیستم شنوایی را تشخیص می‌دهد.
در بیشتر از 90% موارد ترس از صدای بلند یا فنوفوبیا ناشی از کم‌شنوایی و یا وجود ضایعه در سیستم شنوایی نمی‌باشد و مربوط به حساس‌شدن سیستم شنوایی و دستگاه لیمبیک نسبت به محرکات صوتی که صدای بلندی دارند می‌باشد. در نتیجه بهترین روش درمانی برای فنوفوبیا این است که حساسیت این سیستم‌ها نسبت به صداهای بلند کاهش بیابد.
برای این منظور شنوایی‌شناس از توانبخشی صوتی یا مواجه‌درمانی برای کاهش حساسیت صوتی استفاده می‌نماید.
ابتدا شنوایی‌شناس تست‌های شنوایی انجام‌شده را برای بیمار تفسیر می‌کند و به او این اطمینان را می‌دهد که فنوفوبیا یا ترس از صدایی که دارد ناشی از وجود مشکل در سیستم شنوایی و یا کم شنوایی نمی‌باشد و مربوط به پیدایش سیکل اشتباه بین سیستم‌های شنوایی و لیمبیک و اتونوم می‌باشد.
شاید تعجب کنید ولی همین که بیمار دارای فنوفوبیا دلیل بیماری خود را بداند، استرس و اضطرابش کاهش می‌یابد و روند درمان آغاز می‌شود.
به بیمار توضیح داده می‌شود که می‌بایست کم‌کم خود را در معرض صداهای بلندی که باعث آزار او می‌شوند، قرار دهد.
در این روش بیمار به مرور در معرض صداهای بلند قرار می‌گیرد. ابتدا میزان بلندی این صداها کم است و به مرور بلندی آن‌ها بیشتر می‌شود. برای افزایش میزان بلندی صدا اصلا نباید عجله‌ای داشت. کم‌کردن حساسیت سیستم شنوایی می‌بایست به مرور انجام بگیرد. سیکلی که در مغز شکل می‌گیرد حداقل به یک ماه زمان نیاز دارد تا شروع به کاهش حساسیت کند. روند کاهش حساسیت می تواند تا چند ماه هم ادامه داشته‌باشد. روند درمانی توسط شنوایی‌شناس برای بیمار برنامه‌ریزی می‌شود.
از درمان‌های دیگری که برای کمک به کاهش فنوفوبیا می‌توان از آن‌ها استفاده کرد، تکنیک‌های کاهش استرس و اضطراب می‌باشد. بیمار می‌تواند از ورزش یوگا نیز برای کاهش استرس کمک بگیرد.
در صورتیکه بیمار دارای افسردگی باشد، بهتر است که به روان‌شناس و یا روان‌پزشک نیز مراجعه نماید.
بیش‌شنوایی (هایپراکیوزیس)
بیش‌شنوایی (هایپراکیوزیس) و یا فراشنوایی به بیماری گفته می‌شود که در آن حساسیت فرد نسبت به صداهای موجود بسیار بیشتر می‌شود. فرد در این بیماری احساس می‌کند که صداها را بسیار بیشتر از قبل می‌شنود و معمولا در مواجه با بسیاری از صداها عصبی و ناراحت می‌شود.
بیش‌شنوایی دلایل متعددی ازجمله بیماری لایم (Lyme) ، آسیب مغزی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دارد. برای درمان بیش‌شنوایی ابتدا باید به شنوایی‌شناس مراجعه نمود تا دلیل مشکل مشخص شود و پس از روند درمان شروع شود.
درمان بیش‌شنوایی در اکثر موارد همچون درمان فنوفوبیا می‌باشد.
صدا بیزاری (میس‌فوبیا)
صدا بیزاری (میس‌فوبیا) نوعی از فنوفوبیا یا ترس از صدا می‌باشد که دامنه کمتری نسبت به آن دارد. در بیماری میس‌فوبیا نیز بیمار نسبت به صداها احساس ناراحتی و عصبی‌بودن می‌کند ولی طیف صداهایی که باعث ناراحتی بیمار می شوند در مقایسه با فنوفوبیا کمتر هستند.
شیوع میس فوبیا در مقایسه با فنوفوبیا بسیار بیشتر است ولی علایم کمتری نسبت به آن دارد و درصدی بین 5 تا 10 % از افراد جامعه آنرا تجربه می‌کنند.
فرد در این بیماری می تواند با صداهایی مثل گریه‌نوزاد، بوق ماشین، خر و پوف، صدای بهم‌خوردن قاشق و چانگال و بشقاب، صدای ماشین لباس شویی و… دچار ناراحتی و اعصاب خوردی شود. در بیماری میس فوبیا لازم نیست که صدای ناراحت‌کننده برای شخص بلند باشد و شخص می تواند در هر شدتی نسبت به صدا احساس ناراحتی و یا وحشت نماید.
درمان بیماری میس فوبیا همچون بیماری فونوفوبیا است و از روش عادی‌سازی و توانبخشی صوتی برای بیمار استفاده می گردد.
